Μια σύντομη τηλεφωνική συνομιλία με την ανήσυχη Γαλλίδα χορογράφο μας προετοιμάζει για μια ακόμα «ταραχή» που αναμένεται να προκαλέσει στην Πειραιώς 260 με τη δικής της έμπνευσης «Τurba».
Από την Άννα Μαρτίνου
Κυρία Μαρέν να φανταστώ ότι βρίσκεστε στον πυρετό της προετοιμασίας;
Ναι, ακριβώς. Έπειτα από εντατικές πρόβες τριών εβδομάδων, είμαστε πλέον έτοιμοι να έρθουμε στην Αθήνα.
Τι έχει να περιμένει το αθηναϊκό κοινό αυτή τη φορά;
Δεν θέλω να το προκαταλάβω και να πω τι να περιμένει. Πρέπει να είναι μια έκπληξη! Να έρθει να μας δει με ανοιχτό μυαλό και ελεύθερο πνεύμα. Δεν θα αποκαλύψω τι πρόκειται να δει…
Βάλτε μας τουλάχιστον λίγο στο κλίμα. Ποιο συναίσθημα θα κυριαρχεί στην «Turba»;
Η ποίηση. Και η φαντασία που δημιουργείται μέσω της ποίησης – ή και το αντίστροφο.
Τι σημαίνει λοιπόν «Τurba»;
Τurba σημαίνει Ανατάραξη. Όταν λέμε Τurba στα γαλλικά εννοούμε το χώρο και τη στιγμή που γεννιέται/δημιουργείται η ζωή. Το έργο είναι βασισμένο στο ποίημα του Λουκρήτιου «Περί της φύσεως των πραγμάτων». Ένα μαγευτικό ποίημα που στάθηκε η αφορμή για την Turba και πάνω στο οποίο δουλέψαμε πολύ. Μιλά για τη θεμελιώδη ύλη που αποτελεί τα πράγματα και η οποία μετασχηματίζεται αλλεπάλληλα σε διαφορετικές μορφές.
Υπάρχει κάποιο σκηνοθετικό εύρημα; Διάβασα ότι κάτι το ιδιαίτερο θα έχει η σκηνή.
Ναι, η σκηνή θα μεταμορφώνεται διαρκώς. Σ’ έναν ειδικά διαμορφωμένο «λαβύρινθο» από στενούς διαδρόμους, 11 χορευτές (5 αγόρια και 6 κορίτσια) θα παρασύρονται σε μια δίνη που θα τους εγκλωβίζει και θα τους απεγκλωβίζει συνεχώς ενώ κλαδιά, λουλούδια και ευφάνταστες συνθέσεις θα εισέρχονται στο χώρο. Και ήδη μαρτύρησα πολλά…
Παραμένετε το ίδιο ριζοσπαστική και τολμηρή στο έργο σας;
Δεν μπορώ να πω ακριβώς αυτό. Υπάρχει πάντα το σχόλιο στο έργο μου. Αυτό που με περιβάλλει, με αφορά πάντα. Ακόμα κι αν δεν είναι άμεσα εμφανές στη σκηνή διότι δεν είναι αυτή η αποστολή της τέχνης, η κοινωνική κριτική, νομίζω πως καταφέρνει να διακινείται υπόγεια.
Να υποθέσω δηλαδή, ότι θα έχουμε ξανά κάποιες ακραίες αντιδράσεις από το κοινό;
Ακραίες αντιδράσεις είχαμε και στο παρελθόν, γιατί λοιπόν όχι και τώρα; Μπορεί να είναι ένα έργο πιο ήρεμο σε σχέση με το «Umwelt» αλλά δεν παύει να είναι μια Ανατάραξη, ένας χαμός, κάτι που αλλάζει και έρχεται «τούμπα» συνέχεια. Έτσι δεν είναι άλλωστε κι η ζωή; Ακόμα κι αν θέλουμε να πηγαίνουμε ευθεία, δεν πάμε ποτέ.
Δυο λόγια πριν σας δούμε κι από κοντά;
Χαίρομαι πολύ που θα ξαναπαρουσιάσω δουλειά μου στην Αθήνα αν και θα ήθελα να μείνω λίγο παραπάνω για τις γνωστές ελληνικές διακοπές. Δυστυχώς όμως, μετά από σας, σειρά έχουν οι ΗΠΑ.Αυτό που θα ήθελα να τονίσω όμως, είναι ότι θα έρθετε και θα ακούσετε τη γλώσσα σας γιατί μεταφράσαμε το κείμενο στα ελληνικά. Πράγμα καθόλου εύκολο για μας τους Γάλλους. Χα!
Turba
Ποιος θα δείρει τη Μαγκί Μαρέν
Από την Έλια Αποστολοπούλου
Λέγεται ότι σε μια παράστασή της στη Λυών, ένας θεατής όρμησε στη σκηνή, άρπαξε μια κιθάρα που ήταν μέρος του σκηνικού και την έκανε κομμάτια. Πριν δύο χρόνια στην Αθήνα, όπου στο πλαίσιο πάλι του Φεστιβάλ Αθηνών παρουσίασε το «Umwelt», το ενθουσιώδες, παρατεταμένο χειροκρότημα διέκοπταν αρκετά γιουχαϊσματα. Κανείς δεν βγαίνει αδιάφορος και χαλαρός από τις παραστάσεις της Μαγκί Μαρέν. Και μπαίνοντας, έχει πολλές πιθανότητες να βρεθεί αντιμέτωπος με φανατικούς θαυμαστές της, που είναι διατεθειμένοι να του δώσουν το αντίτιμο του πολυπόθητου εισιτηρίου, για να εξασφαλίσουν τη θέση που δεν είχαν καταφέρει να κλείσουν προκαταβολικά. Αναμέσά τους είναι πάντα και εκείνοι που προσδοκούν να μυηθούν στον κόσμο της – αν επαληθεύονται οι προσδοκίες τους; Εξαρτάται, από το πόσο έτοιμοι είναι να κατοικήσουν για μια βραδιά στο χορογραφικό σύμπαν που δημιουργεί κάθε φορά αυτή η ανυπότακτη καλλιτέχνης.
Αυτή τη φορά, έρχεται στη σκηνή της Πειραιώς 260, για να μας παρουσιάσει την «Turba». «Turba» σημαίνει πλήθος, αναστάτωση και αταξία: ποικιλομορφία ειδών και προσώπων, ποικιλομορφία των στοιχείων που συνθέτουν τον άνθρωπο. Η Turba είναι ο τόπος, όπου οι φιγούρες και οι κινήσεις αλλάζουν συνεχώς. Τάξη ή αταξία: Ποιος αποφασίζει; Η Turba είναι ένα πεδίο μάχης, που λαμβάνει χώρα μέσα σε ένα σκηνικό που ανακαλεί το εικαστικό ιδίωμα του Γκόγια. Η Μαγκί Μαρέν αντλεί έμπνευση από τον ρωμαίο ποιητή και φιλόσοφο Λουκρήτιο και το φιλοσοφικό του ποίημα «Περί της φύσεως των πραγμάτων» - μια σπουδή για τη φύση, το σώμα, τη φθορά, τη ζωή και τον θάνατο, που αντλεί από τον Επίκουρο. Το κείμενο του Λουκρήτιου υπενθυμίζει πως η φύση είναι άπειρη και τα στοιχεία της δεν συνθέτουν ένα ενιαίο σύνολο, αλλά επιβεβαιώνουν τις πολλαπλές και διαφορετικές πηγές της ευτυχίας.
Επί σκηνής
Για την Μαγκί Μαρέν, η στιγμή που ανεβαίνει στη σκηνή έχει την ένταση μιας ιεροτελεστίας. Ο τρόπος που έχει να βλέπει και να προσεγγίζει καλλιτεχνικά τους μύθους της εποχής μας, αξιοποιεί τη δύναμη της αλληγορίας. Η αυστηρότητα του μουσικού θέματος που προτιμά να επιλέγει, διαδραματίζει τον δικό της καίριο ρόλο. Επιχειρώντας να τραβήξουν γραμμές που ενώνουν τους σπουδαίους καλλιτέχνες των καιρών μας, αρκετοί κάνουν λόγο για μια Πίνα Μπάους της Γαλλίας – πιθανώς επειδή και οι δύο κάνουν χοροθέατρο. Όμως η νοσταλγία που, κατά την Μαρέν αποτελεί ένα στοιχείο της δουλειάς της Πίνας Μπάους, δεν εντοπίζεται και στη δική της δουλειά. Η Μαρέν κρατά το βλέμμα της προσηλωμένο στον παρόντα χρόνο, διερευνώντας ταυτόχρονα αυτό που έρχεται. Πάντως εκείνο που σταθερά ενδιαφέρει τη Γαλλίδα χορογράφο είναι οι ανεξάντλητες εκφραστικές δυαντότητες του ανθρώπινου σώματος, η διαρκής επανεπινόησή του ως μέσου για να αφηγηθεί τη ζωή.
Η Μαρέν λέει πως απορεί με εκείνους τους θεατές που παρατηρούν πως αυτό που τελικά παρακολούθησαν στις παραστάσεις της, δεν ήταν χορός: «Δεν έχω υπογράψει κανένα συμβόλαιο να κάνω μόνο χορό», σχολιάζει αποστομωτικά. Και σε τελική ανάλυση, τι είναι ο χορός αν όχι μια τέχνη που εξελίσσεται και αποκαλύπτεται ξανά και ξανά; Τι άλλο είναι η τέχνη από ένας ακόμη τρόπος να αφηγηθούμε ιστορίες; Για τη Μαγκί Μαρέν ο χορός, η μουσική, το τραγούδι, η παντομίμα και η υποκριτική αποτελούν ισότιμα εργαλεία στην αφήγηση των ιστοριών της. Οι κινήσεις των σωμάτων εξυπηρετούν πάντα έναν θεατρικό σκοπό. Για τη Μαγκί Μαρέν κάθε σώμα μπορεί να λειτουργήσει ως όχημα για το χορό. Εκείνο που απαιτεί, είναι να το σώμα να υπηρετεί την πρόσωπο που υποδύεται, είτε αυτή είναι η Σταχτοπούτα, είτε ένας χαρακτήρας του Μπέκετ. Παρ’ όλα αυτά, δεν επιλέγει να συνεργαστεί με ηθοποιούς γιατί θεωρεί ότι δεν γνωρίζουν αρκετά καλά το σώμα τους.
Η αναπάντεχη ποίηση της καθημερινότητας
Η παράσταση «Umwelt» (στα γερμανικά σημαίνει περιβάλλον), με την οποία συμμετείχε το 2006 στο Φεστιβάλ Αθηνών, ήταν μια ευφυής σύλληψη για το παράλογο της ύπαρξης και για το αδιέξοδο του μεταμοντέρνου ατομικισμού. Μια παράσταση εξαντλητική, αλλά γοητευτική. Ένα πορτρέτο της σύγχρονης ζωής δοσμένο μέσα από μία παρέλαση συγχρονισμένων στιγμιότυπων. Είδαμε ανθρωπους νανουρίζουν μωρά καταφανώς ψεύτικα – εδώ η Μαρέν ανέδειξε θαυμάσια τη δύναμη του γκροτέσκο. Είδαμε άλλους να τρώνε μήλα και να φτύνουν τα κουκούτσια προς το μέρος των θεατών. Είδαμε γυμνές γυναίκες να αγκαλιάζουν τους άνδρες καθώς έβγαζαν τις μπλούζες τους και απομακρύνονταν πίσω από τους καθρέφτες για τη συνέχεια. Κι είδαμε τους άνδρες να τραβούν τα παντελόνια τους, να φωνάζουν, να ξυρίζονται, να διαβάζουν εφημερίδα και να πίνουν τον καφέ τους. Παρακολουθήσαμε γιατροί ντυμένοι στα άσπρα να βαδίζουν ανήσυχοι, κι επιστήμονες με πράσινα πανωφόρια να βγάζουν κουρασμένοι τα γυαλιά τους. Μαστροποί και έμποροι ναρκωτικών με καμπαρτίνες και γυαλιά ηλίου μετρούσαν τα χρήματά τους πάνω στη σκηνή. Μυστικοί πράκτορες και βρόμικοι γέροι, στρατιώτες και εργάτες, όλοι είχαν ρόλο στο σύμπαν που είχε πλάσει η Μαρέν. Στο Umwelt, οι συνηθισμένες, ανιαρές, δειλές και πεζές καταστάσεις της καθημερινότητας είχαν φωτιστεί από την ποίηση και τον εσωτερικό ρυθμό που είχε ανακαλύψει σε αυτές -στην καθημερινότητα όλων μας, ίσως- αυτή η διαισθητική, πανέξυπνη καλλιτέχνης.
Η Σταχτοπούτα αποτελεί τη μεγαλύτερη (ίσως) επιτυχία της. Η παράσταση που χορογράφησε το 1985 για την Όπερα της Λυών είναι μια σουρεαλιστική εκδοχή του παραμυθιού. Όπως έχει δηλώσει σε συνέντευξή της, την ενοχλούσε εξ αρχής το γεγονός ότι η Σταχτοπούτα ήταν υποχρεωμένη να γίνει πριγκίπισσα για να βρει την ευτυχία, καθώς η ίδια θεωρεί την αγάπη πιο σημαντική. Η Μαρέν θα έκανε κάτι για αυτό – ξεκινώντας από τον περίφημο πρίγκηπα: Τον στέρησε από τα πλούτη του και τον επινόησε ξανά, ως ένα φτωχό τύπο, περιτριγυρισμένο από κακούς ανθρώπους. Έτσι, τους δύο ήρωες ενώνει η πραγματική αγάπη και η στοργή. Στην παράσταση έπρεπε να συνεργαστεί με επαγγελματίες χορευτές του κλασικού μπαλέτου. Για να τους απαλλάξει από τις εκφραστικές συμβάσεις του κλασικού χορού, σκέφτηκε το εξής εύρημα: τους έβαλε να υποδυθούν τις κούκλες φορώντας μάσκες με θολά χαρακτηριστικά. «Ως ενήλικες έχουμε θολές, αποσπασματικές αναμνήσεις της παιδικότητάς μας», είχε εξηγήσει την επιλογή της.
Στο «Babel Babel», το 1982, η Μαγκί Μαρέν είχε μετατρέψει τη βιβλική ιστορία του πύργου της Βαβέλ σε μια ξεκαρδιστική κριτική της ποπ κουλτούρας. Για να πραγματευτεί ένα από τα αγαπημένα της θέματα: την απώλεια της αθωότητας. Πάνω στη σκηνή, η ανθρωπότητα είχε πάρει τη μορφή δώδεκα γυμνών χορευτών που ξυπνούν στην αυγή του πολιτισμού. Η χορογράφος οδηγούσε τους χορευτές σε ένα ταξίδι μέσα από την ανακάλυψη της γλώσσας και της κίνησης, ενώ η ίδια ντυμένη με μαύρα δερμάτινα ρούχα τραγουδούσε επί σκηνής ροκ κομμάτια των ‘60s.
Ένα χρόνο νωρίτερα, η παράσταση «May B» ήταν εμπνευσμένη από το έργο του Σάμιουελ Μπέκετ. Ο ίδιος ο τίτλος παραπέμπει στην έλξη που αισθανόταν ο συγγραφέας για τη λέξη «ίσως» (maybe) και στα λογοπαίγνιά του. Στο «May B» η Μαγκί Μαρέν αποκωδικοποιούσε τον Μπέκετ μέσα από τους προσωπικούς της χορογραφικούς κώδικες, πειραματιζόταν με απλές, μη χορευτικές κινήσεις και ήχους χωρίς λέξεις. Οι δέκα χορευτές που είχε ανεβάσει επί σκηνής συγκροτούσαν μια σύνθεση των χαρακτήρων του Μπέκετ. Με εργαλείο τους το ρυθμό, ξεκινούσαν να χτίσουν τον κόσμο.
Εκείνο που είχε πετύχει η Μαρέν ήταν να αποδώσει με έναν ευφυή, σωματικό τρόπο ένα βασικό θέμα που επανέρχεται στα έργα του Μπέκετ: την αισιοδοξία μέσα από την απαισιοδοξία. Η ίδια άλλωστε έχει παραδεχτεί πως έχει μία απαισιόδοξη οπτική για τη ζωή - «μπορείς όμως να παλεύεις προς την κατεύθυνση της ευτυχίας».
Μια Γαλλίδα από την Ισπανία
Ισπανίδα στην καταγωγή, αλλά Γαλλίδα στην ανατροφή, καθώς οι γονείς της αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη Γαλλία μετά τον εμφύλιο πόλεμο, η Μαγκί Μαρέν σίγουρα δεν αισθάνεται τυπική Γαλλίδα. «Στους Γάλλους αρέσει να αναλύουν και να παρατηρούν από απόσταση. Εγώ δεν μπορώ να το κάνω αυτό. Πρέπει να ανακατευτώ, να μπω μέσα στα πράγματα. Θέλω τα πράγματα να είναι πιο φυσικά, πιο σαρκικά. Είναι, μάλλον, ο μεσογειακός χαρακτήρας μου», λέει η ίδια.
Η Μαρέν ξεκίνησε μαθήματα χορού στα οκτώ της χρόνια, στο Κονσερβατουάρ της Τουλούζης. Στα 16 της έφυγε για το Παρίσι, όπου μαθήτευσε για ένα χρόνο κοντά στη Νίνα Βιρουμπόβα. Μεταξύ 1969 – 1972 χόρευε με τα Μπαλέτα της Όπερας του Στρασβούργου. Ως ανήσυχο πνεύμα, όμως, αναζητούσε διαρκώς τις εναλλαγές και τον πειραματισμό, οπότε το 1972 στράφηκε στη νεοϊδρυθείσα τότε Μούδρα, στη σχολή του Μορίς Μπεζάρ στις Βρυξέλλες. Εκεί εξελίχθηκε και διαμορφώθηκε ως χορεύτρια, ενώ συμμετείχε και στα Μπαλέτα του 20ού Aιώνα, του Μπεζάρ.
Τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στους διεθνείς διαγωνισμούς χορογραφίας της Νυόν το 1977 και της Μπανιολέ το 1978. Την ίδια χρονιά, αποφάσισε με τον τότε σύζυγό της Ντάνιελ Αμπάς, να ιδρύσει τη δική της ομάδα, το Theater of the Ark (Θέατρο της Κιβωτού). Το 1984 η ομάδα μετονομάστηκε σε Ομάδα Χορού Μαγκί Μαρέν. Το υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας της έχει απονείμει το Μεγάλο Βραβείο Χορογραφίας, ενώ το 1988 η γαλλική κυβέρνηση της απένειμε τον τίτλο του Ιππότη του Τάγματος Γραμματών και Τεχνών, αναγνωρίζοντας την προσφορά της στον γαλλικό πολιτισμό.
INFO:
«Turba»
Εθνικό Χορογραφικό Κέντρο Rillieux-La-Pape/Ομάδα χορού Maguy Marin
Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Maguy Marin & Denis Mariotte
Σε στενή συνεργασία με τους: Ulises Alvarez, Yoann Bourgeois, Jordi Galí, Sandra Iché, Matthieu Perpoint, Cathy Polo, Yasmine Youcef , Jeanne Vallauri, Vania Vaneau, Vincent Weber
Μουσική: Franz Schubert & Denis Mariotte
Κείμενο (αποσπάσματα): Λουκρήτιος, «Περί της φύσεως των πραγμάτων»
Φωτισμοί: Judicaël Montrobert
Κοστούμια: Montserrat Casanova
Σκηνικά: Louise & Michel Gros
Σχεδιασμός ήχου: Antoine Garry
Tεχνική διεύθυνση: Alexandre Béneteaud
Διεύθυνση σκηνής: Michel Rousseau
Συμπαραγωγή: Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καννών, Μπιεννάλε Χορού (Λυόν, 2008), Théâtre de la Ville (Παρίσι), Εθνικό Χορογραφικό Κέντρο Rillieux-la-Pape/Ομάδα Χορού Μαγκύ Μαρέν
Το Εθνικό Χορογραφικό Κέντρο Rillieux-la-Pape/Ομάδα Χορού Μαγκύ Μαρέν χρηματοδοτείται από: το Υπουργείο Πολιτισμού και Επικοινωνιών της Γαλλίας (DRAC Rhône-Alpes), τη Région Rhône-Alpes, το Διοικητικό Διαμέρισμα της Rhône, την πόλη Rillieux-la-Pape και το CULTURESFRANCE για τις διεθνείς περιοδείες.
9-11 Ιουνίου | Πειραιώς 260 (Χώρος Η)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου