Μπούικα, Η «καπνισμένη» φωνή

Φωνή ρυθμική, βαθιά, βραχνή. Γεννημένη στην Ισπανία, με γονείς μετανάστες από τη Γουινέα, είναι η νέα σταρ ενός μουσικού είδους που αποδίδεται ως «αφρο-φλαμένκο» - μολονότι εκείνη δεν θέλει να χρησιμοποιεί όρους που ταξινομώντας εγκλωβίζουν. Τα ακούσματά της θυμίζουν μείγμα τζαζ, σόουλ, ρούμπας και λάτιν. Η παρουσία της είναι εκρηκτική. Και ο λόγος της, μαρτυρία μιας ζωής γεμάτης εμπειρίες, όχι πάντα ευχάριστες.

Από τον Αντώνη Σακελλάρη

Χρειάζεται να ξέρεις ισπανικά για να καταλάβεις το πάθος του φλαμένκο; Χρειάζεται να είσαι «πολίτης του κόσμου» για να καταλάβεις τη φλόγα μιας ψυχής που την τρέφουν η αφροκουβανική καταγωγή, η ισπανική ιθαγένεια και η συμβίωση με τους Τσιγγάνους; Πρέπει να έχεις ανοιχτούς ορίζοντες για να απολαύσεις τις μουσικές επιμειξίες της Μπούικα; Χρειάζεται κάποιου είδους «εκπαίδευση» για να αφεθείς στη μοναδική εμπειρία να παρακολουθείς ζωντανά μια από τις πιο καυτές ερμηνεύτριες της σύγχρονης ισπανικής μουσικής;

Απαντήστε μόνοι σας. Αλλά μη χάσετε με τίποτα την Μπούικα. Και ώς την ώρα που θα μπορέσουμε να την ακούσουμε, live, στο Σχολείον, ας τη γνωρίσουμε με τα δικά της λόγια.

Πώς θα χαρακτηρίζατε τη μουσική σας;

Δεν μπορώ να χαρακτηρίσω τη μουσική μου… Δεν μπορώ να βάζω ετικέτες γιατί αυτό θα μείωνε την ελευθερία μου. Δεν μου αρέσουν ούτε οι τίτλοι ούτε οι ταξινομήσεις, σε καμιά έκφανση της ζωής μου. Δεν μου αρέσει να χαρακτηρίζομαι. Μου αρέσει να υπηρετώ κάθε φορά διαφορετικά προτάγματα, για να μη χάνω την ευκαιρία να βρίσκομαι σε όλα τα μέρη, να βιώνω κάθε τύπο συναισθήματος. Τους χαρακτηρισμούς τους φτιάχνουν άλλοι. Η μουσική μου είναι κομμάτι των βιωμάτων μου. Ο τρόπος που τραγουδάω και συνθέτω είναι κομμάτι αυτού που ζω κάθε στιγμή, αυτού που αισθάνομαι. Και αυτό είναι πολύ δύσκολο να το χαρακτηρίσεις.

Όπως μπορεί να δει κανείς στην ιστοσελίδα σας έχετε μπροστά σας ένα πολύ φορτωμένο πρόγραμμα περιοδειών και συναυλιών μέχρι και τον Δεκέμβριο. Δεν σας κουράζει αυτό;

Αυτό που είναι κουραστικό είναι τα ταξίδια, τα αεροδρόμια, οι ώρες αναμονής… Ευτυχώς όμως, κάποτε έρχεται η ώρα να βγω στη σκηνή – και αυτή είναι η ανταμοιβή μου για τις ατέλειωτες ώρες ταξιδιών (που πραγματικά με κουράζουν και με κάνουν να βαριέμαι). Η ζωή μου είναι το τραγούδι… Πώς θα μπορούσε να με κουράζει; Αν κουραστώ να τραγουδάω, τι θα κάνω; Οι περιοδείες είναι σούπερ. Μπορείς να έρχεσαι συνεχώς σε επαφή με το κοινό. Μόνο με το κοινό επικοινωνώ. Δεν είμαι βλέπετε πολύ κοινωνικός άνθρωπος. Δεν βγαίνω σχεδόν καθόλου. Δεν βλέπω κανέναν. Όταν όμως έρχεται η ώρα της συναυλίας, κάνω αυτό που ξέρω να κάνω. Αυτό είναι μια ευλογία. Και οι ευλογίες δεν κουράζουν.

Ο εθνικός ύμνος των γυναικών

Από πού προέρχεται ο (παρεξηγήσιμος στην Ελλάδα) τίτλος «jodida pero contenta» ( «γαμημένη αλλά χαρούμενη») του πιο δημοφιλούς ίσως ώς τώρα κύκλου συναυλιών σας;

Για τον τίτλο αυτό, έμπνευσή μου αποτέλεσε ένας σωρός από μη ικανοποιητικές σχέσεις. Φτάνει όμως μια στιγμή που λες «φτάνει πια»! Από δω και στο εξής θα είμαι ελεύθερη. Θα αφήσω τα πράγματα να κυλήσουν όπως πρέπει. Θα είμαι πνευματικά ανεξάρτητη. Θέλω να γευτώ νέες περιπέτειες. Κοιτάξτε τώρα… «Είμαι γαμημένη» στα ισπανικά θα πει «είμαι πολύ άσχημα». Αλλά στο βάθος, προσωπικά, όταν είμαι άσχημα, είμαι χαρούμενη. Πάντα βγαίνει κάτι θετικό από όλα, ακόμα και από τις άσχημες καταστάσεις. Είναι μια αντίφαση να λες «είμαι άσχημα και, την ίδια στιγμή, είμαι χαρούμενη», αλλά όχι στη δική μου περίπτωση. Υπάρχουν πολλές γυναίκες που είναι χάλια, αλλά την ίδια στιγμή χαρούμενες, μόνο που δεν το ξέρουν. Όταν στις συναυλίες μου αφιερώνω το κομμάτι σε όλες τις «γαμημένες αλλά χαρούμενες» που υπάρχουν στην αίθουσα, εισπράττω τόσο πολύ χειροκρότημα από τις γυναίκες… Νομίζω πως πάρα πολλές μπορούν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους σε αυτό το κομμάτι.

Θα θέλατε να μας εξηγήσετε τι σημαίνει το τατουάζ που έχετε στο μπράτσο σας;

Το τατουάζ αυτό γράφει τα ονόματα όλων των μουσών μου, όλων των γυναικών της οικογένειάς μου: της προγιαγιάς μου, της γιαγιάς μου, της θείας μου της Βιρτζίνια, των αδελφών μου, των ανιψιών μου… Όλων. Γράφει ακόμα και το όνομά μου στη γλώσσα της φυλής μου. Και περισσεύει χώρος ακόμα για όλες τις γυναίκες που θα έρθουν στην οικογένεια. Ελπίζω να γεμίσω το μπράτσο μου με ονόματα νέων κοριτσιών που πρόκειται να γεννηθούν.

Ποιο είναι το συνδετικό στοιχείο ανάμεσα στα τόσα διαφορετικά είδη μουσικής που ερμηνεύετε και συνθέτετε;

Το συνδετικό στοιχείο είμαι εγώ – έτσι τουλάχιστον μου φαίνεται. Το να μην έχω περιορισμούς στην επιλογή των ειδών της μουσικής μου επιτρέπει να πηδάω από το ένα στο άλλο, χωρίς να χρειάζεται να ψάχνω δικαιολογίες γι’ αυτό.

Στο παιδί σας αρέσει η μουσική σας; Τι σας λέει όταν σας βλέπει να δίνετε συναυλίες;

Έχω πράγματι ένα αγόρι, τον Τζόελ, που είναι 8 χρονών… Και του αρέσει πολύ η μουσική, γενικά. Και, ναι, του αρέσει να έρχεται να με παρακολουθεί όταν δίνω συναυλίες. Μάλιστα, άρχισε ήδη να συνθέτει κομμάτια και ο ίδιος. Να, τις προάλλες μου τραγούδησε απ’ το τηλέφωνο μια δική του μελωδία - και με έκανε να κλάψω.

«Τραγουδάω την αλήθεια μου»

Για ποια θέματα μιλούν οι στίχοι σας;

Για μένα και για αυτά που ζω. Τραγουδάω την αλήθεια. Τη δική μου αλήθεια, εννοείται, την αλήθεια που έχω δημιουργήσει εγώ. Μιλάνε για την αγάπη, για την απουσία αγάπης, για πράγματα που μου συμβαίνουν. Μιλάνε για τα χτυποκάρδια μου. Συνθέτω όλη την ημέρα, ακόμα και αυτή τη στιγμή. Ενώ απαντάω στις ερωτήσεις σας, προσθέτω μουσική. Κάποτε πήγα να δω το γιατρό μου, γιατί όλη μέρα άκουγα μουσική, ακόμα και τις νύχτες, μέσα στο κεφάλι μου. Μου έγραψε χάπια και τα σχετικά. Ευτυχώς, ήρθε στο σπίτι ένα βράδυ η γιαγιά μου. Κι όταν της είπα τι συμβαίνει μου απάντησε: «Είσαι χαζή. Μουσική ακούς! Γιατί να θες να τη σταματήσεις;»

Τι σημαίνει να παίζεις τη μουσική σου μπροστά σε ένα μη ισπανόφωνο κοινό; Πιστεύετε ότι καταλαβαίνουν όλα τα συναισθήματα που προσπαθείτε να επικοινωνήσετε μέσω των στίχων και της μουσικής σας;

Ακριβώς για αυτό το λόγο, τα πιο εντυπωσιακά μέρη που έπαιξα, κατά την περσινή μου περιοδεία ήταν η Ιαπωνία και η Θεσσαλονίκη. Γιατί στις ΗΠΑ ξέρεις ότι υπάρχουν ισπανόφωνοι, επομένως υποθέτεις ότι στο κοινό θα είναι αρκετοί. Αλλά στην Ιαπωνία; Ή στη Θεσσαλονίκη; Πόσοι μπορεί να είναι; Το πρώτο πράγμα που μου πέρασε από το μυαλό όταν έφτασα στην Ιαπωνία ή και στην Ελλάδα, την προηγούμενη χρονιά, ήταν: δε θα έρθει κανείς. Αν δεν υπάρχει κανείς που να με καταλαβαίνει, γιατί να έρθουν; Σίγουρα θα είμαστε μόνοι μας στην αίθουσα. Και όμως… Ήταν σχεδόν γεμάτη. Και η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω αν καταλάβαιναν τα λόγια, αλλά είμαι σίγουρη πως κατάλαβαν τη μουσική μου και τον τρόπο μου να εκφράζομαι. Αλλιώς θα έφευγαν και θα τελείωνα τη συναυλία ολομόναχη. Αλλά όχι! Έμειναν και χειροκροτούσαν και ζητούσαν και άλλα τραγούδια. Πιστεύω πως η μουσική, σαν κομμάτι της μόνης αληθινής θρησκείας, της τέχνης, είναι παγκόσμια – και όλος ο κόσμος την καταλαβαίνει, αν βγαίνει αυθεντική από μέσα σου.

Τι άλλο σας εντυπώθηκε από τη συναυλία σας στην Ελλάδα πέρυσι;

Εκτός από όσα σας είπα πριν, θυμάμαι πως παίξαμε σε έναν πολύ όμορφο χώρο, πως ο κόσμος ήταν πολύ ευχαριστημένος και πως για μένα ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία, καθώς ήταν εκεί και ο γιος μου. Ερχόμουν από μια πάρα πολύ μεγάλη περιοδεία στη Λατινική Αμερική, στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία, που είχε κρατήσει πάνω από ένα μήνα, και είχα να τον δω πολύ καιρό. Γι αυτό ήρθε και με βρήκε στη Θεσσαλονίκη…

Μια περιπέτεια στο Λας Βέγκας

Έχω διαβάσει για μια μυθιστορηματική περιπέτειά σας, στο Λας Βέγκας. Τότε που καταλήξατε να μιμείστε την Τίνα Τάρνερ και τις Supremes; Τι ακριβώς σας συνέβη;

Ήταν απλά άλλη μια εμπειρία στη ζωή μου. Πέρασα όμως πολύ δύσκολα. Δεν είχα την παραμικρή ιδέα πώς είναι μια πόλη σαν το Λας Βέγκας. Το πρώτο σοκ ήταν πάρα πολύ δυνατό, καθώς πίστευα πως, αφού έχω ισπανικό διαβατήριο, είμαι νόμιμη παντού στον κόσμο. Πίστευα πως είμαι μια γυναίκα που προέρχεται από ένα προάστιο της Πάλμα δε Μαγιόρκα. Βεβαίως, το νησί μου είναι πολύ μικρό και σχετικά άγνωστο και αποκομμένο από τον υπόλοιπο κόσμο. Από μικρή, όμως, πίστευα ότι παράνομοι ήταν οι Αφρικανοί που έρχονταν λαθραία εκεί. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα μπορούσα να θεωρηθώ, κάποια στιγμή, κι εγώ, με τη σειρά μου, λαθρομετανάστρια, παρότι είχα ισπανικά χαρτιά. Για φαντάσου… Να φτάνεις στην Αμερική με τέτοιο βαθμό άγνοιας. Τέλος πάντων. Ερεύνησαν όλη τη ζωή μου. Και με πλήρωναν λιγότερα ακριβώς επειδή ήμουν παράνομη. Έπρεπε να δουλεύω το τριπλάσιο για να μπορέσω να εξασφαλίσω ένα πιάτο φαΐ για το γιο μου και το σύζυγό μου. Γιατί και για το σύζυγό μου; Διότι ούτε εκείνος μπόρεσε να βρει δουλειά. Αυτό τον μπλόκαρε και τον τρόμαξε. Εγώ, πάλι, όμως δεν μπορούσα να επιτρέψω στον εαυτό μου την πολυτέλεια του τρόμου, γιατί ο Τζόελ μου έπρεπε να φάει. Καταλαβαίνεις πως η παραμονή μου εκεί δεν ήταν περίπατος, αλλά επιβίωσα. Όπως θα συνεχίσω να επιβιώνω ό,τι και να μου συμβεί.