L’ Orchestra di Piazza Vittorio

Από την Αλεξάνδρα Βουδούρη

Η Πιάτσα Βιτόριο είναι μια τετράγωνη πλατεία της Ρώμης, αρκετά μεγαλοπρεπής με κτίρια και αψίδες του 19ου αιώνα και έναν υπέροχο κήπο. Στη πλατεία αυτή, μια από τις αναρίθμητες της «αιώνιας πόλης», οι Ιταλοί αποτελούν μειοψηφία, καθώς εδώ και πολλά χρόνια είναι το πρώτο μέρος, που ανακαλύπτουν οι μετανάστες όταν έρχονται στη Ρώμη.

Από το όνομα αυτής της «πολύχρωμης» και θορυβώδους πλατείας εμπνεύστηκε ο 45χρονος μουσικός Μάριο Τρόνκο και βάπτισε την ιδιόρρυθμη ορχήστρα του.
Η Orchestra di Piazza Vittorio άλλωστε γεννήθηκε εκεί πριν από επτά χρόνια.

Η Ορχήστρα πλέον αποτελείται από 16 μουσικούς που προέρχονται- μεταξύ άλλων- από την Ινδία, την Τυνησία, την Κούβα, την Αργεντινή, την Ουγγαρία και το Εκουαδόρ, αλλά και από κάποιους Ιταλούς. Μια τέτοια πολυεθνική ορχήστρα, μάλιστα πρωτοεμφανίστηκε λίγες μόνο ημέρες μετά τον σχηματισμό της το 2002, στο μεγαλύτερο Φεστιβάλ της γειτονικής χώρας το Romaeuropa.

«Ο κόσμος γύρω μας έχει αλλάξει» δηλώνει ο Μάριο Τρόνκο. «Μετανάστες έχουν έρθει και συνεχίζουν να έρχονται στην Ιταλία από διάφορα μέρη του κόσμου. Για τους Ιταλούς φαίνεται ωστόσο ακόμα παράξενο να έχουν φούρναρη Κινέζο ή κρεοπώλη Ινδό». Από το παράθυρο του σπιτιού του, που βρίσκεται πολύ κοντά στην πιάτσα Βιτόριο, ο Μάριο συνήθιζε να ακούει μητέρες να νανουρίζουν τα μωρά τους στη μητρική τους γλώσσα.

Τότε, συνέβη η 11η Σεπτεμβρίου και ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Σίλβιο Μπερλουσκόνι προσπάθησε να περάσει έναν πολύ αυστηρό αντι-μεταναστευτικό νόμο που προκάλεσε αντιδράσεις και διαδηλώσεις στη πλατεία. Στην ουσία, «η ορχήστρα γεννήθηκε και σαν μια πρόκληση για τη κυβέρνηση» λέει ο Τρόνκο.
«Για είκοσι χρόνια έπαιζα σε μια ποπ μπάντα και άκουγα όλα τα είδη μουσικής. Αλλά τότε άρχισα να ενδιαφέρομαι να δημιουργήσω μια ορχήστρα γιατί με ενδιέφεραν αυτοί οι άνθρωποι, οι γείτονές μου και η μουσική τους».

Παραδόξως πώς, φαίνεται ότι τον Τρόνκο μάλλον τον βοήθησε το γεγονός ότι δεν είχε ειδικές γνώσεις στην Αφρικανική, την Ινδική ή τη μουσική των Άνδεων καθώς δεν ήταν υποχρεωμένος να μείνει πιστός στην αυθεντικότητα του ήχου αυτών των μουσικών. Απελευθερωμένος, λοιπόν, δημιούργησε τον δικό του ήχο χρησιμοποιώντας τον πλουραλισμό και τον συνδυασμό ποικίλων ήχων, γλωσσών και παραδοσιακών οργάνων. Οι μουσικοί του συνήθιζαν να του λένε «μα, αυτή η μουσική δεν είναι η Ινδική, δεν είναι Σενεγαλέζικη», με τον καιρό όμως άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι ήταν πράγματι Ινδική ή Σενεγαλέζικη αλλά με τον ύφος και το στιλ του Τρόνκο.
Τα μέλη της ορχήστρας πληρώνονται κανονικά και παίζουν, όπως φαίνεται, μια μουσική που δύσκολα κατατάσσεται σε ένα είδος. Όμως, αρέσει πολύ. Μάλιστα, έχουν ήδη δώσει πάνω από 200 συναυλίες στην Ιταλία, στη Γερμανία, στην Αυστρία και στην Ολλανδία και έχει γράψει ήδη δύο CD. Μάλιστα, έναν χρόνο πριν το ντοκιμαντέρ του Αγκοστίνο Φερρέντε για την ορχήστρα έκανε τον γύρω των διεθνών φεστιβάλ κινηματογράφου και μπήκε στο box –office των Ηνωμένων Πολιτειών…
Την απρόσμενη επιτυχία της «πολύχρωμης» μπάντας προσπάθησαν να «εκμεταλλευτούν» για ψηφοθηρικούς λόγους πολιτευτές από τη Ρώμη, αλλά και τα ιταλικά media, ιδίως οι εφημερίδες που σε μια προσπάθεια να εξισορροπήσουν τους πηχυαίους τίτλους για τρομοκράτες και πάταξη της λαθρομετανάστευσης, συχνά-πυκνά παρουσιάζουν την ορχήστρα σαν το νέο «πρόσωπο» της Ιταλίας. Κάτι που φυσικά δεν ισχύει…
Η θορυβώδης μπάντα έρχεται στις 16 Ιουνίου στην Αθήνα για να εμφανιστεί στο Ηρώδειο με ένα έργο γεμάτο συμβολισμούς… Τον «μαγικό αυλό» του Μότσαρτ.

«Ο Μαγικός Αυλός είναι ένα παραμύθι. Θα σας διηγηθούμε λοιπόν ένα παραμύθι. Για τον λόγο αυτό, προσπαθήσαμε να δώσουμε έμφαση στα μελωδικά μέρη του έργου, τις άριες, που κατά κύριο λόγο εμπεριέχουν όλους εκείνους τους συμβολισμούς που κάνουν την όπερα αυτή μοναδική» λέει ο Μάριο Τρόνκο.
Μπορεί ο Μαγικός Αυλός να είναι παραμύθι, ωστόσο η διασκευή του από την Orchestra di Piazza Vittorio «έπρεπε να γίνει με στοιχεία αληθοφανή. Οι άριες έχουν μια λαϊκή απόχρωση, μια γεύση… από τις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι μουσικοί που τραγουδούν», συμπληρώνει ο Τρόνκο. «Σκέφτηκα ότι ένας πρωτότυπος τρόπος να παρουσιάσουμε την όπερα ήταν να την αντιμετωπίσω σαν να μην είχε καταγραφεί ποτέ, σαν να έφτασε από στόμα σε στόμα στην ορχήστρα μέσα από τα τραγούδια και τις ιστορίες από τις χώρες του κάθε μουσικού».
Έτσι, ο Ερνέστο από την Κούβα έγινε Ταμίνο, ο Παπ, ο τυμπανίστας από τη Σενεγάλη έγινε Παπαγκένο χάρη στην ομοιότητα των ονομάτων τους……Ειδικά για τον Μαγικό αυλό την ορχήστρα συμπληρώνουν τρεις επίτιμοι προσκεκλημένοι: ο Λέαντρο Πιτσόνι –πιάνο–, ο Σαντζάυ Κάνσα Μπανίκ –τάμπλα– και η Συλβί Λιούις – Παμίνα.