Γίρζι Κίλιαν – Μάικλ Σουμάχερ: «Ο χορός είναι το ασχημόπαπο της τέχνης»

Έξι χαρακτήρες ξεπροβάλλουν μέσα από μια ασπρόμαυρη καρτ ποστάλ. Βρίσκονται στα σαλόνια της μπελ επόκ. Είναι καλοντυμένοι σε αποχρώσεις του εκρού και του καφέ και χαμογελούν με κομψότητα και χάρη. Τα επόμενα τριάντα λεπτά περνούν σε εξαιρετικά αργούς ρυθμούς. Κάποιες αδιόρατες λεπτομέρειες στις κινήσεις τους προδίδουν μια αίσθηση μοναχικότητας ίσως ακόμα και δυστυχίας. Μια γυναίκα είναι πιο αφοσιωμένη στο ποτήρι της απ’ ό,τι στις ανιαρές κουβέντες του συντρόφου της, μια άλλη μοιάζει να είναι πολύ άρρωστη και καταπίνει μια χούφτα χάπια λίγο πριν παρουσιαστεί ο σύντροφός της και μετατρέψει ένα κερί σε στηθοσκόπιο προκειμένου να την εξετάσει. Το τρίτο ζευγάρι μοιάζει χαμένο κάπου ανάμεσα στον φανταστικό κόσμο του βιβλίου της συγγραφέως γυναίκας και τη δική τους παραμελημένη καθημερινότητα.
Αυτός ο υπνωτισμένος κόσμος δευτερόλεπτο το δευτερόλεπτο χάνεται σε μια άχρονη πραγματικότητα μέχρι που, ξαφνικά, το κερί-στηθοσκόπιο καίει μια σελίδα του βιβλίου και η φωτιά, σε μια μοναδική στιγμή, φανερώνει το πεπρωμένο όλων. Απελπισία, τρέλα και μοναξιά συνθέτουν αυτό το τσεχοφικό σύμπαν που δημιούργησε για πρώτη φορά ο Τσέχος χορογράφος Γίρζι Κίλιαν το 2003 με τίτλο Last Touch.
Τέσσερα χρόνια μετά, και ενώ πάντα τον απασχολούσαν αυτές οι μοναχικές μορφές, ο Κίλιαν θέλησε να δώσει μια άλλη διάσταση σε αυτή τη χορογραφική σύλληψη του χρόνου. Απευθύνθηκε στον μετρ του αυτοσχεδιασμού Μάικλ Σουμάχερ. Οι δυο τους είχαν μια πολύ γόνιμη συνεργασία. Το Last touch first έκανε πρεμιέρα με μεγάλη επιτυχία στο Θέατρο Korzo της Χάγης το 2008.
Ο Μάικλ Σουμάχερ βασικός συντελεστής της παράστασης, έχει χαρακτηριστεί ιδιοφυής και εφευρετικός χορευτής, μετρ του αυτοσχεδιασμού. Παλιότερα υπήρξε βασικός χορευτής στις παραγωγές του Πίτερ Σέλαρς, ενώ επίσης έχει συνεργαστεί με την Ανούκ Βαν Ντάικ και την Ντάνα Κάσπερσεν. Ως χορογράφος έχει συνεργαστεί δυο φορές με το Μπαλέτο της Φρανκφούρτης, με τον αδερφό του Στίβεν δημιούργησε το 1995 το Unwrapped, μια παράσταση σόλο χορού που παρουσιάστηκε στην Ολλανδία, την Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ μια μεγάλη επιτυχία που τον ανέδειξε σε διεθνές επίπεδο ήταν η παράσταση αυτοσχεδιασμού Moment που έγραψε και σκηνοθέτησε ο ίδιος το 2001.
Ο Γίρζι Κίλιαν δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις για τους λάτρεις του χορού. Δημιουργός δυο ταινιών μικρού μήκους (Carmen και Birthday), για περισσότερα από τριάντα χρόνια είναι ο βασικός χορογράφος του Netherland dans Theatre, οι δουλειές του έχουν ταξιδέψει ανά τον κόσμο και τον ανέδειξαν σε διεθνούς φήμης χορογράφο. Βλέπει τους χορευτές σαν μια αυτούσια και αυτοδύναμη έκφραση τέχνης καθώς εξερευνά πάντα το σχήμα του σώματος και αναζητά το νόημα πίσω από την κάθε του κίνηση.
Οι χορογραφίες του Κίλιαν έχουν όλα τα συστατικά του τελευταίου αγγίγματος ανάμεσα σε δυο εραστές: πόνο για τον αποχωρισμό ή ακόμη και λύτρωση…





Πριν από δυο χρόνια, ο Γίρζι Κίλιαν είχε ξαναέρθει στο Φεστιβάλ Αθηνών, μαζί με την ομάδα NDT 3 (ομάδα μεγάλων σε ηλικία χορευτών για τα μέτρα της συγκεκριμένης τέχνης στην ίδρυση της οποίας είχε κι ο ίδιος συμβάλει και την οποία αποκαλούσε «χορευτές ανάμεσα στα 40 και το θάνατο»). Στη συνέντευξη που είχε, τότε, παραχωρήσει στην εφ, έλεγε μεταξύ άλλων στην Ευγενία Τζιρτζιλάκη:

Τι σας ενέπνευσε να ξεκινήσετε αυτήν την ομάδα – μια ομάδα χορευτών άνω των 40;
-Δεν είναι δύσκολο να καταλάβεις. Σκηνοθετώ 25 χρόνια. Είναι πολύς καιρός. Και μέσα σ’ αυτό το διάστημα αναγκάστηκα να αποχαιρετήσω πολλούς χορευτές που μόλις έφταναν 35, 38 χρονώ έπρεπε να φύγουν. Έτσι δημιούργησα ένα χώρο στον οποίο να μπορούν να υπάρξουν. Και έχουν πάρα πολλά να δώσουν. (…)
Ο κινηματογράφος σάς έχει σαγηνεύσει.
-Ανήκω σε μια πολύ τυχερή γενιά. Στη γενιά του Μπέργκμαν, του Φελίνι, του Γαβρά, του Μπουνιουέλ... Φανταστικοί κινηματογραφιστές. Δυστυχώς σήμερα δεν γίνονται πια τέτοιες ταινίες... Ακούγομαι σαν παλιόγερος αλλά είναι αλήθεια.
-Τι φταίει, νομίζετε;
-Ξέρετε, το πρόβλημα είναι το εξής: Έχουν υπολογίσει ότι οι άνθρωποι που πάνε σινεμά είναι κυρίως 17-18 χρονώ. Κι έτσι παράγουν σινεμά για αυτά τα παιδιά. Αυτό κάνει το Χόλιγουντ και γι’ αυτό είναι έτσι οι ταινίες σήμερα. (…) Βεβαίως, το φιλμ είναι κάτι νεκρό και εμείς είμαστε ζωντανοί. Αλλά όταν είμαστε εμείς νεκροί, το μόνο πράγμα που θα είναι ζωντανό θα είναι το φιλμ. Οπότε η ίδια η χρήση του φιλμ είναι ένα σχόλιο στη ζωή.
-Βλέπετε το χορό στο μέλλον να συναντιέται όλο και περισσότερο με τις άλλες τέχνες, π.χ. το σινεμά;
-Ο χορός ήταν πάντα το ασχημόπαπο της τέχνης. Αυτή η συνάντηση που λες συμβαίνει εδώ και χρόνια. Πιστεύω όμως ότι ανεξάρτητα απ’ αυτό ο χορός έχει λαμπρό μέλλον. Ξέρεις πόσες αρθρώσεις έχει το κορμί μας; 270, το φαντάζεσαι; Οι πιθανότητες κινήσεων είναι άπειρες. Κι αν συνδυάσεις αυτό με τον ανθρώπινο νου που είναι μια μικρογραφία του σύμπαντος, θα δεις ότι οι δυνατότητες είναι ανεξάντλητες. Ο συνδυασμός πνευματικότητας και σωματικότητας ανοίγει τεράστιες προοπτικές, επ’ άπειρον. Άρα ο χορός, σε διάλογο ή όχι με τη λογοτεχνία, τις καλές τέχνες ή την τεχνολογία, έχει θεσπέσια πράγματα να επιτύχει. Το πιστεύω βαθιά.
-Γιατί τότε βρίσκετε το χορό «το ασχημόπαπο της τέχνης»;
-Αν είσαι συγγραφέας ή ζωγράφος, αν είσαι ο Αριστοφάνης ας πούμε, και δεν αναγνωριστείς στην εποχή σου, είναι επώδυνο αλλά δεν έχει σημασία. Δύσκολα ίσως, αλλά κάποτε θα αναγνωριστείς. Αν υπήρξες όμως χορευτής, αφού έως πρόσφατα δεν υπήρχαν τρόποι καταγραφής του χορού και δεν αναγνωριζόσουν όσο ζούσες, αυτό δεν θα γινόταν ποτέ. Έτσι, οι άνθρωποι του χορού πιέζονταν πάντα να ευχαριστήσουν το κοινό την εποχή που δημιουργούσαν. Κι αυτό ίσως έθεσε το χορό εκτός ισορροπίας – η πλάστιγγα βάρυνε προς τα πιο φτηνά, διασκεδαστικά θεάματα και ο χορός κατέληξε η πιο επιφανειακή τέχνη απ’ όλες. Εκεί έχω καταλήξει. Γι’ αυτό και τώρα είμαι πολύ αισιόδοξος. Από δω και πέρα θα γίνουν υπέροχα πράγματα στο χορό.
-Ξεκινήσατε ως χορευτής. Γιατί γίνατε χορογράφος;
-Ήμουν φρικτός χορευτής. Δεν θα έπαιρνα ποτέ κάποιον σαν εμένα στα έργα μου. Όταν ήμουν νέος νόμιζα πως ήμουν ο Νουρέγιεφ. Με το που συνειδητοποίησα ότι δεν είμαι, σταμάτησα να χορεύω. Ανακάλυψα ότι δεν θα μπορούσα ποτέ να εκφράσω αυτά που ήθελα μες από το σώμα μου. Κι έτσι άρχισα να χρησιμοποιώ άλλα σώματα για να εκφράσω αυτό που ήθελα. Έγινα χορογράφος.