Αλέν Πλατέλ: Άγγιξέ με!

Ο χορογράφος Αλέν Πλατέλ έρχεται στην Αθήνα με τη βραβευμένη φλαμανδική ομάδα χορού Les Ballets C de la B (Les Ballets Contemporains de la Belgique), για να παρουσιάσει το νέο έργο του pitié!: μουσικοί, τραγουδιστές και ημίγυμνοι χορευτές ερμηνεύουν μια εκδοχή των Κατά Ματθαίον Παθών του Μπαχ.

Συνέντευξη στην Έλια Αποστολοπούλου

Ο φλαμανδός χορογράφος Αλέν Πλατέλ ίδρυσε το 1984 την ομάδα χορού Les Ballets C de la B. Η ομάδα σήμερα συγκαταλέγεται στους αναμορφωτές του Flemish New Wave και αποτελεί καλλιτεχνική πλατφόρμα για πλήθος νέων χορογράφων. Εκτός από τους βασικούς χορογράφους Αλέν Πλατέλ, Χανς βαν ντεν Μπρουκ, Κριστίν ντε Σμεντ, Κουν Αουγκουστέινεν και Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι, πολλά υποσχόμενοι καλλιτέχνες συμμετέχουν σε μια δυναμική δημιουργική διαδικασία διαμορφώνοντας τη μοναδικότητα της κολεκτίβας, αφού αποτελεί «ένα μοναδικό χωνευτήρι καλλιτεχνικών κινημάτων που διαρκώς συνυφαίνονται και εμπλουτίζονται». Ο Αλέν Πλατέλ χορογραφεί φέτος την παράσταση pitié! και καταπιάνεται με τα ζητήματα του οίκτου, της συμπόνοιας και της ανθρώπινης θυσίας. Η παράσταση εστιάζει στην πόνο της μητέρας εν όψει της θυσίας του Ιησού. Μία σοπράνο υποδύεται την Παναγία, ενώ τον ρόλο του Ιησού μοιράζονται ένας μετζοσοπράνο και ένας τενόρος.
Η εφ μίλησε με τον χορογράφο για την ομάδα του και για την παράσταση που θα δούμε στην Πειραιώς 260. Ένας ευγενής καταρχήν άνθρωπος στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής δηλώνει συγκλονισμένος για τον θάνατο της Πίνα Μπάους μόλις τον ρωτάω τι κάνει. «Ήταν πολύ ξεχωριστή. Όποιος την είχε γνωρίσει δεν θα την ξεχάσει ποτέ» λέει.



Δέκα χορευτές, τέσσερις τραγουδιστές και επτά μουσικοί επί σκηνής. Τι θα δούμε στη σκηνή της Πειραιώς 260;
Το pitié! βασίζεται στα Κατά Ματθαίον Πάθη του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Ο Φαμπρίτσιο Κασόλ, με τον οποίο δουλεύουμε μαζί τα τελευταία δύο χρόνια, επέλεξε περίπου 23 αποσπάσματα από το πρωτότυπο έργο και τα προσάρμοσε για μικρή ορχήστρα και τέσσερις τραγουδιστές. Ο Φαμπρίτσιο έχει δουλέψει ως μουσικός σε όλο τον κόσμο και αυτό ακούγεται στη μουσική του. Η παράσταση ακολουθεί τη χρονολογική σειρά των γεγονότων, παρουσιάζοντας τις ανθρώπινες σχέσεις και συναναστροφές. Είναι ένα έργο για την ανθρώπινη θυσία, για τη συμπόνοια. Οι χορευτές αγγίζουν ο ένας τον άλλο, συμπαραστέκονται ο ένας στον άλλο.

Θα δούμε μια παράσταση όπου θα κυριαρχούν το γυμνό και η σκληρότητα;
Η σάρκα είναι πολύ σημαντική. Η πρώτη φράση της παράστασης προέρχεται από τη Βίβλο: «Και ο Λόγος σαρξ εγένετο». Ένα από τα θέματα πάνω στα οποία κάναμε αυτοσχεδιασμούς ήταν η σημασία της σάρκας, αν έπρεπε να αγγίζεται ή όχι. Το γυμνό υπάρχει στην παράσταση, αλλά μέσα από μια απελπισία. Οι άνθρωποι αγγίζονται για να σιγουρευτούν ότι είναι ζωντανοί, ότι υπάρχουν. Δεν είναι μια σκληρή παράσταση ή τουλάχιστον ελπίζω ότι δεν είναι. Βέβαια, η ιστορία είναι από μόνη της σκληρή, είναι μια ιστορία για τον βασανισμό ενός ανθρώπου μέχρι τον θάνατο. Προσπαθήσαμε να αποφύγουμε όμως τη σκληρότητα. Πολλές εικόνες μπορεί να έχουν αυτό το αποτέλεσμα, αλλά δεν ήταν αυτός ο στόχος.

Ποια είναι η σχέση σας με τη θρησκεία;
Αν η θρησκεία είναι η αναζήτηση της σημασίας της ζωής και του ταξιδιού, τότε είμαι κοντά στη θρησκεία. Δεν ανήκω όμως σε κάποια εκκλησία.

Ποια είναι η σημασία της συμπόνοιας;
Πριν μερικά χρόνια έκανα κάποιες παραστάσεις στις οποίες η πολιτική κοινωνική κουλτούρα είχε ιδιαίτερη σημασία και παρουσιαζόταν εμφανώς στη σκηνή. Το Wolf ήταν η πιο ακραία, από αυτή την άποψη, παράσταση. Τότε θέλησα να δουλέψω πάνω σε άλλα θέματα –γοητεύτηκα από τη θρησκευτική μουσική– και το πρώτο ήταν το Vsprs (συντόμευση του Marian Vespers / Εσπερινός της Παρθένου του Κλαούντιο Μοντεβέρντι). Με ενδιέφερε αν οι νέοι χορευτές μπορούσαν να δουλέψουν με αυτή τη μουσική και να συνεργαστούν με ομάδες που δουλεύουν πάνω σε αυτή τη μουσική, τον μυστικισμό, τα θρησκευτικά συναισθήματα, τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου. Μετά το Vsprs ήθελα να συνεχίσω, γιατί η εμπειρία μου με τον Φαμπρίτσιο Κασόλ και τους χορευτές ήταν πολύ δυνατή. Μετά από αυτό, εξάλλου, το pitié! έμοιαζε εύκολο εγχείρημα (γελά).

Ο ΦΑΜΠΡΙΤΣΙΟ ΚΑΣΟΛ, Η ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΚΙ ΕΓΩ

Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Φαμπρίτσιο Κασόλ;
Είναι ο τέλειος συνδυασμός. Γνωριστήκαμε πριν 5-6 χρόνια στην Ιερουσαλήμ. Είχε προσκληθεί τότε εκεί να διδάξει μουσική σε παλαιστίνιους μουσικούς και εγώ έκανα ένα workshop σε παλαιστίνιους χορευτές. Ήταν μια παράξενη συνάντηση, ίσως ένα σημάδι ότι μια μέρα έπρεπε να κάνουμε κάτι μαζί χρησιμοποιώντας το θρησκευτικό στοιχείο. Στο pitié! ο Φαμπρίτσιο ήταν πολύ κοντά στους χορευτές καθ’ όλη τη διάρκεια των προβών, πράγμα ασυνήθιστο για συνθέτη.

Πώς ήταν η εμπειρία σας στην Ιερουσαλήμ;
Το 2001 προσκλήθηκα για πρώτη φορά στα κατεχόμενα εδάφη. Ήξερα ότι μόλις θα πήγαινα εκεί θα αναζητούσα τρόπους να δουλέψω με τους παλαιστίνιους καλλιτέχνες. Έκτοτε πηγαίνω σχεδόν κάθε χρόνο και θα έρθουν και παλαιστίνιοι χορογράφοι στην Ευρώπη. Είναι μια μοναδική συνάντηση. Η εμπειρία του Φαμπρίτσιο είναι διαφορετική. Προσκλήθηκε μία φορά να κάνει ένα μεγάλο workshop για παλαιστίνιους μουσικούς και δεν νομίζω ότι έχει ξαναπάει έκτοτε. Είναι δύσκολο να το εξηγήσω, αλλά είναι μια εμπειρία που έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο δουλεύω σήμερα.

Τελικά, ο χορός είναι πολιτική;
Απολύτως. Στο Wolf η πολιτική χροιά ήταν πολύ ξεκάθαρη, ενώ στο pitié! είναι κρυμμένη, αλλά υπάρχει. Νιώθω ότι είναι απολύτως απαραίτητο να μιλήσω για την ανθρώπινη κατάσταση, για τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ενσωματώνονται στην κοινωνία που ζουν.

Δηλώσατε σε μία συνέντευξή σας ότι «κάθε γέννηση είναι στην πραγματικότητα μια θανατική καταδίκη». Δεν είναι λίγο απαισιόδοξη στάση;
Πολύ απαισιόδοξη φοβάμαι. Υπάρχει κάτι οξύμωρο σε αυτή τη ζωή. Αν έχεις λίγη τύχη, όπως είχα εγώ στη ζωή μου, είναι υπέροχο να ζεις. Αλλά ταυτόχρονα παραμονεύει ένα θλιβερό τέλος, ότι θα πεθάνουμε. Δυσκολεύομαι πολύ να συμβιβαστώ με αυτή την ιδέα. Η μοναδική αλήθεια που γνωρίζουμε είναι ότι θα πεθάνουμε.

Η ομάδα σας, Les Ballets C de la B, αναφέρεται συχνά ως μία από τις ομάδες που άλλαξαν το τοπίο στο φλαμανδικό θέατρο. Πώς αντιμετωπίζετε αυτούς τους χαρακτηρισμούς;
Δεν με αφορούν οι χαρακτηρισμοί. Μου αρέσει η δουλειά μου και φυσικά με ικανοποιεί να βλέπω ότι αυτό που κάνω έχει απήχηση στο κοινό – όσο μεγαλύτερο μάλιστα τόσο το καλύτερο για μένα. Όχι ότι θέλω να κατακτήσω τον κόσμο, αλλά είναι όμορφο να πηγαίνεις κάπου και αυτό που κάνεις να αγγίζει το κοινό. Όσον αφορά τις κατηγοριοποιήσεις όμως, αυτό είναι δουλειά των κριτικών και των θεωρητικών του χώρου.

Πώς λειτουργεί οργανωτικά η ομάδα σας;
Είναι μια ομάδα που ξεκίνησε πριν 25 χρόνια από μερικούς φίλους. Κάναμε μικρές παραστάσεις χωρίς κανείς να είναι επαγγελματίας ηθοποιός ή χορευτής. Καθώς το κοινό άρχισε να ενδιαφέρεται γι’ αυτό που κάναμε, αποφασίσαμε σταδιακά να γίνουμε επαγγελματίες. Πολλοί χορογράφοι που ήταν συνδεδεμένοι με την ομάδα είχαν τη δυνατότητα να έρθουν και να κάνουν παραστάσεις. Αυτή την ιδέα την κρατήσαμε μέχρι σήμερα. Υπάρχουν τρεις χορογράφοι-διευθυντές στην ομάδα, αλλά και νεότεροι χορευτές θα κάνουν τώρα τις δικές τους παραστάσεις. Μερικές φορές είναι πολύ δύσκολο στην πράξη, αλλά είναι πολύ ωραίο ως ιδέα.

Τον Μάιο το Les Ballets C de la B ήρθε στην Αθήνα με την παράσταση Aphasiadisiac. Για εσάς όμως είναι η πρώτη φορά.
Αυτή ήταν μια παραγωγή ενός νέου χορογράφου, όπως έλεγα και πριν, του Τεντ Στόφερ. Εγώ δεν κατάφερα να έρθω τότε και αυτή θα είναι η πρώτη φορά που έρχομαι στην Ελλάδα και είμαι ενθουσιασμένος. Όταν ήμουν στο λύκειο έκανα ελληνικά και ήθελα πάντα να επισκεφθώ τη χώρα σας. Θα έχουμε μάλιστα και πολύ καλό ξεναγό, γιατί ένας από τους μουσικούς, ο Μισέλ Χατζηγεωργίου, είναι Έλληνας.